Pacientët në duart e një sistemi që nuk i njeh
Një dekadë dështimi për funksionalizimin e SISH lë pacientët bartës të dosjeve fizike.
|2025.12.01
|
Refiku çdo muaj shkon në QKMF dhe pret për ta marrë dëshminë e mjekut që vërteton se vuan nga diabeti, në mënyrë që ta marrë dozën mujore të insulinës. Fotografia: Amir Vitija / K2.0
Por as ky grumbull dëshmish nuk mjafton si historik i sëmundjes së Refikut.
Libreza që mban në xhep dëshmon se Refiku është diagnostikuar me diabet tashmë mbi 10 vite. Fotografia: Amir Vitija / K2.0
Pa SISH funksional, sistemi shëndetësor në Kosovë operon si një rrjet i fragmentuar e i pakoordinuar, ku çdo hallkë vepron e shkëputur nga të tjerat.
Në këtë realitet, pacientët janë bartësit të vetëm të dokumentacionit të tyre mjekësor, duke ruajtur dhe bartur raportet, recetat dhe analizat nga një institucion në tjetrin.
Çka është BHIS?
Specialisti i Mjekësisë Familjare në QKMF në Prishtinë, Rashit Ismajli thotë se kur sistemi digjital nuk funksionon, mjekët detyrohen të punojnë në mënyrë manuale, gjë që merr shumë kohë dhe rrit rrezikun për gabime ose përsëritje të ekzaminimeve të panevojshme. Fotografia: Amir Vitija / K2.0
Në praktikë, shumë institucione kanë mbajtur sistem të dyfishtë, duke ruajtur të dhënat si në formë fizike, ashtu edhe në atë digjitale.
Mungesa e SISH prekë më së shumti pacientët kronikë si diabetikët, ata me sëmundje kardiovaskulare, astmë, sëmundjet onkologjike, apo ata që kanë nevojë për terapi të vazhdueshme. Fotografia: Amir Vitija / K2.0
Ndërsa dokumentet flasin për digjitalizim të plotë deri në vitin 2030, fakti që sot vetëm 20% e sistemeve bazike janë zhvilluar, tregon se SISH është ende shumë larg nga të qenit një realitet, duke e kthyer mungesën e tij në një barrë për pacientët, që bartin dosjet e tyre derë më derë.
Të dhënat mblidhen në dokumente Excel ose në letër, më pas pastrohen manualisht dhe futen përsëri në Excel për përgatitjen e raporteve statistikore.
Modulet që duhet të integrohen për krijimin e mekanizmit kombëtar të shkëmbimit të të dhënave
BHIS
(Sistemi Bazik i Informimit Shëndetësor) përdoret në kujdesin primar për regjistrimin e pacientëve dhe vizitave;
HMIS
(Sistemi i Menaxhimit Spitalor) mbledh të dhëna klinike, administrative dhe financiare në spitale;
LIS
(Sistemi i Informimit Laboratorik) gjurmon analizat laboratorike dhe rezultatet e tyre;
RIS
(Sistemi i Informimit Radiologjik), që ruan dhe shpërndan imazherinë mjekësore si skanerë, rreze X apo rezonanca magnetike.
Taulant Qenaj
Taulant Qenaj është gazetar. Ai ka përfunduar studimet në Gazetari dhe Komunikim Masiv. Si gazetar në Kosovë punon që nga viti 2010. Ka qenë pjesë e televizionit kombëtar KTV – Kohavision. Pastaj për pesë vjet ka punuar si producent i mediave sociale dhe gazetar në Radio Evropa e Lirë. Së fundi ka punuar edhe në Gazetën Nacionale dhe Club FM.
Ky artikull fillimisht është shkruar në shqip.
Dëshironi të mbështetni gazetarinë tonë? Anëtarësohuni në "HIVE" ose konsideroni një donacion.