E reja përballë të vjetrës në zgjedhjet e Shqipërisë
A po sfidohet establishmenti politik në Shqipëri?
Lideri i Partisë Socialiste, Edi Rama, kërkon mandatin e katërt me radhë si kryeministër i Shqipërisë. Fotografia: Atdhe Mulla / K2.0.
Perceptimet e qytetarëve në Shqipëri
Në një anketë të zhvilluar në vitin 2023 nga Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim, rreth 80% e të anketuarve e perceptojnë korrupsionin si të përhapur në të gjitha nivelet, ndërsa besimi në aftësinë e prokurorisë për të ndjekur penalisht rastet e korrupsionit mbetet i ulët: 62.8% nuk kanë besim për rastet e korrupsionit të madh dhe 56.8% për ato të korrupsionit të vogël.
Gjatë qeverisjes së PS-së, qeveria e Ramës ka ndërmarrë hapa agresivë në drejtim të privatizimit të pasurive publike, ka derregulluar tregun për investimet e huaja dhe ka sulmuar sindikatat, praktika këto ideologjikisht të djathta. Partia, të cilën e udhëheq ai, është akuzuar vazhdimisht për ndërtim të një sistemi që favorizon praktikat e asociuara me kapitalizmin e egër neoliberal me pasoja margjinalizuese për shtresën e mesme dhe atë të varfër.
Arlind Qori dhe Sofokli Meksi, të dy mësimdhënës në Departamentin e Shkencave Politike në Universitetin e Tiranës, në librin e tyre “The Albanian Limbo – From Bureaucratic Socialism To Neoliberal Capitalism” (në shqip: “Pezull shqiptar — nga socializmi burokratik te kapitalizmi neoliberal) të vitit 2023, shkruajnë që PS e percepton veten si një parti modernizuese dhe efikase ultra-kapitaliste, me politika agresive në proceset e gjentrifikimit dhe në disiplinimin fiskal të shtresave të varfra, por me favore për “borgjezinë e madhe”. Qori është kryetar i Lëvizjes Bashkë, parti politike e së majtës në Shqipëri.
Po në këtë libër, Qori dhe Meksi thonë që dy partitë më të mëdha në Shqipëri –– PS dhe PD –– pavarësisht dallimeve, kanë pasur të përbashkët mbështetjen nga oligarkia, e cila është bërë jetike për të dyja.
PD ishte themeluar në vitin 1990, në periudhën kur komunizmit në Shqipëri po i vinte fundi. Që atëherë, kjo parti ishte në pushtet për 13 vite në dy periudha të ndryshme. Viteve të fundit, PD ka kaluar një periudhë me trazira dhe fragmentime të thella. E para ishte ndarja midis kryetarit të atëhershëm të partisë, Lulzim Basha, dhe ish-kryeministrit dhe themeluesit të PD-së, Sali Berisha, në vitin 2021, kur Basha e kishte përjashtuar Berishën nga grupi parlamentar, pasi Departamenti amerikan i Shtetit e kishte shpallur Berishën person non-grata me pretendime për lidhje me korrupsionin dhe krimin e organizuar.
Këto përçarje qartazi e dobësuan PD-në, e cila në zgjedhjet e vitit 2021 mori vetëm 59 nga 140 mandate të mundshme në kuvend. Që nga qershori i vitit 2024, PD sërish drejtohet nga ish-kryeministri Berisha, i cili fitoi të drejtën për udhëheqësi të partisë në gjykatë përderisa Basha u largua dhe formoi partinë e re të quajtur Demokratët Euroatlantikë.
Përgjatë këtyre viteve të mbizotërimit të PS dhe PD në skenën politike të Shqipërisë janë shfaqur parti të tjera të reja, por që kanë qenë kryesisht të formuara nga figura të vjetra, që nuk e kanë sfiduar kontekstin e vjetër
Sistemi zgjedhor në Shqipëri
Arlind Qori, kryetar i Lëvizjes Bashkë, kërkon të bëhet deputet nga lista e partisë në qarkun e Tiranës. Fotografia: Atdhe Mulla / K2.0.
“Ne nuk është që e rrezikojmë klasën e vjetër politike sepse kemi ndonjë aftësi të veçantë”, thotë Shabani. “Thjesht e rrezikojmë sepse njerëzit presin alternativë përballë të vjetërve".
Nisma Thurje është bashkuar me nismën Shqipëria Bëhet për të garuar në zgjedhjet e 11 majit. Fotografia: Atdhe Mulla / K2.0.
Bora Mema, aktiviste dhe kandidate e Lëvizjes Bashkë, thotë që partia e saj nuk do të pranojë të bëjë kompromise në rrugëtimin e tyre politik. Fotografia: Atdhe Mulla / K2.0.
"Duam të vijmë në pushtet për të pasur potencial transformues”, thotë Mema.
Figurat e reja që garojnë në këto zgjedhje kanë arritur të përçojnë narrativën e tyre në diskursin politik në Shqipëri, duke u bërë alternativë ndaj partive të mëdha. Fotografia: Atdhe Mulla / K2.0.
Kryeredaktori i portalit dosja.al, Enton Abilekaj, e sheh si të rëndësishme që figurat e reja të arrijnë të hyjnë në kuvend pas këtyre zgjedhjeve. Fotografia Atdhe Mulla / K2.0.
Njohës të rrethanave politike vlerësojnë që këto parti do të arrijnë të marrin së paku nga një deputet në këto zgjedhje, që do të shënonte një fazë të re edhe për to si parti.
Lëvizja Bashkë, që u regjistrua si parti politike në vitin 2022, garon për herë të parë në zgjedhje parlamentare. Fotografia: Atdhe Mulla / K2.0.
Arian Lumezi
Arian Lumezi është redaktor në K2.0. Ka përfunduar studimet master për Gazetari Ndërkombëtare nga Universiteti i Cardiff, të cilin e ka ndjekur përmes bursës “Chevening”.
Dëshironi të mbështetni gazetarinë tonë? Anëtarësohuni në HIVE ose konsideroni një donacion.